Perkahwinan awal dalam kalangan remaja, khususnya remaja perempuan, bukan sekadar isu moral atau adat. Ia adalah simptom kepada ketidaktentuan sosial, ketidaksetaraan gender, dan paling utama—kegagalan sistem untuk memastikan hak pendidikan ditegakkan sepenuhnya. Dalam konteks ini, Dasar Pendidikan Wajib, jika dilaksanakan dengan iltizam politik yang tinggi dan sistem sokongan menyeluruh, mampu menjadi tembok kukuh mencegah perkahwinan awal remaja wanita.
Pendidikan Wajib: Hak, Bukan Pilihan
Di bawah Akta Pendidikan 1996 (Akta 550), pendidikan rendah selama enam tahun adalah wajib bagi semua kanak-kanak. Namun, tiada peruntukan yang mewajibkan pendidikan menengah. Akibatnya, ramai murid — terutama remaja perempuan daripada komuniti B40 atau kawasan luar bandar — terpaksa berhenti sekolah selepas Tahun Enam atau Tingkatan Tiga.
Ketiadaan pendidikan formal yang berterusan membuka ruang kepada tekanan budaya, ekonomi dan sosial yang mendorong kepada perkahwinan awal. Dalam banyak kes, ia bukan kehendak mereka—tetapi disebabkan oleh ketiadaan pilihan.
Data Menunjukkan Realiti
Menurut laporan UNICEF dan KPWKM, remaja wanita paling terdedah kepada risiko perkahwinan awal ialah yang tidak menyambung persekolahan selepas peringkat rendah atau menengah rendah. Kajian menunjukkan, semakin lama seseorang remaja kekal dalam sistem pendidikan, semakin rendah risiko mereka berkahwin awal dan menjadi mangsa eksploitasi atau keganasan rumah tangga.
Pendidikan Wajib 12 Tahun: Intervensi Awal & Pencegahan Sistemik
Jika Malaysia berjaya meminda Akta Pendidikan untuk mewajibkan pendidikan selama 12 tahun—dari prasekolah hingga tamat pendidikan menengah, maka:
-
Tiada lagi alasan sah untuk berhenti sekolah pada usia 13–15 tahun, melainkan atas sebab-sebab kesihatan atau keselamatan.
-
Sistem pengesanan awal akan mengenal pasti pelajar yang berisiko berhenti sekolah dan memberikan intervensi seperti sokongan psikososial, bantuan kewangan, dan pemulihan motivasi.
-
Pendidikan menjadi sebahagian daripada identiti remaja: satu tempoh perlindungan sosial yang melambatkan kematangan paksa akibat perkahwinan.
-
Institusi pendidikan bukan sahaja mengajar ilmu, tetapi memupuk daya tahan diri, kesedaran hak, dan impian masa depan—membina keyakinan diri untuk menolak tekanan perkahwinan pramatang.
Pendidikan Melindungi Karamah Insaniah
Perkahwinan awal bukan sahaja menafikan hak pendidikan, malah membataskan potensi hidup remaja wanita. Dasar Pendidikan Wajib ialah dasar memanusiakan manusia—ia bukan sekadar tentang menghadiri kelas, tetapi tentang memberi ruang dan masa untuk anak-anak membina jati diri, membuat pilihan, dan keluar daripada kitaran kemiskinan struktural.
YB Menteri Pendidikan, Fadhlina Sidek, dengan berani membuka ruang perbincangan untuk meminda Akta Pendidikan 1996 ke arah pendidikan menengah wajib. Beliau tidak takut untuk memikul cabaran ini—kerana beliau sedar, ini bukan isu teknikal, tetapi isu keadilan sosial dan maruah wanita.
Kesimpulan
Jika kita serius mahu menangani punca perkahwinan awal dalam kalangan remaja wanita, kita mesti serius mewajibkan pendidikan sehingga ke Tingkatan Lima. Pendidikan adalah vaksin sosial paling mujarab untuk melindungi remaja wanita daripada perkahwinan awal, kehamilan tidak dirancang, eksploitasi emosi, dan kitaran kemiskinan.
Inilah masa untuk kita mengarusperdanakan pendidikan sebagai hak mutlak, bukan sebagai pilihan bersyarat. Dan dasar pendidikan menengah wajib akan menjadi benteng utama untuk memastikan tiada remaja wanita yang “dipaksa dewasa” sebelum waktunya.
